Moe zijn, maar niet kunnen slapen: zo herken je vermoeidheid

Slapen is een van de belangrijkste bouwstenen voor een goede gezondheid. Het klinkt misschien vreemd, maar je kunt ook té moe zijn om te slapen. Als je vaak klaarwakker in bed ligt, is de kans groot dat je de volgende dag erg veel last hebt van vermoeidheid. Hoe herken je vermoeidheid? Dit zijn een aantal veelvoorkomende symptomen:

• Prikkelbaar zijn
• Hoofdpijn
• Lusteloosheid
• Zwaar gevoel in het lichaam
• Veel geeuwen
• Droge ogen
• Vergeetachtigheid
• Concentratieproblemen

Heb je regelmatig last van deze symptomen? Dan is het een goed idee om te onderzoeken wat de oorzaak is.

Soorten moeheid

Er zijn verschillende soorten vermoeidheid. Niet iedere vermoeidheid vraagt om dezelfde aanpak maar in alle gevallen kan oververmoeidheid leiden tot niet kunnen slapen. Ben je fysiek moe, dan is het bijvoorbeeld niet verstandig om veel te sporten, terwijl dat bij mentale vermoeidheid juist wél de oplossing is. We onderscheiden drie verschillende soorten vermoeidheid: mentale, fysieke en emotionele vermoeidheid.

Mentale vermoeidheid

Je hersenen maken overuren. Er spoken superveel gedachten door je hoofd, maar er komt niets productiefs meer uit. Je hersenen kunnen geen onderscheid meer maken tussen random gedachten, impulsen en doelgerichte oplossingen. Je kunt moeilijker prikkels verwerken, hebt moeite om beslissingen te nemen en je bent sneller afgeleid. Ook heb je in weinig dingen zin, ben je snel gestrest en heb je misschien minder eetlust. Dit overkomt mensen die het dagelijks heel druk hebben met het organiseren van hun leven en alles tegelijk willen doen. Voordat je het weet worden zelfs rustmomentjes ook een verplichte to-do.

Oorzaken mentale vermoeidheid

Mogelijke oorzaken van mentale vermoeidheid kunnen zijn:

• Perfectionisme en een sterk aanwezige innerlijke criticus
• Opgekropte emoties
• Hoge studie- of werkdruk
• Stress

Wat je kunt doen bij mentale vermoeidheid

Grote kans dat je vaak onnodig energie verliest. Met kleine, subtiele veranderingen kun je al heel veel winst behalen. Begin met de volgende 5 tips:

• Routine

Ga bijvoorbeeld elke dinsdag wandelen, of hou je elke dag aan hetzelfde ochtendritueel. Routine beperkt het aantal keuzes dat je op een dag maakt, waardoor je niet onnodig veel denkwerk hoeft te doen.

• Zo weinig mogelijk afleiding

Zorg dat je gedurende je dag niet wordt gestoord. Leg bijvoorbeeld je smartphone weg tijdens het werken. Onderbrekingen vergen veel mentale energie, omdat je steeds je focus moet verleggen.

• Genoeg pauzes

Ben je moe, maar kan je niet slapen? Neem vaker een pauze, zodat je overdag herstelt en uitgeruster naar bed gaat.

• Beweging

Door te bewegen breng je je lichaam weer in balans. De spanning die in je hoofd en zenuwen zit, wordt hierdoor geactiveerd en krijgt de ruimte om weg te stromen.

• Briefje naast je bed

Als je in bed ligt komen er allerlei gedachten naar boven waardoor je niet kunt slapen. Schrijf op waaraan je denkt. Zo ben je ’s ochtends direct klaar met je to-do lijstje.

Fysieke vermoeidheid

Bij fysieke vermoeidheid ben je lichamelijk moe. Het kan zijn dat je veel behoefte hebt aan slaap maar niet kunt slapen, last hebt van je spieren of hoofdpijn hebt. Bij fysieke vermoeidheid zijn je spieren niet volledig hersteld en hebben ze minder reserves. Je kunt minder kracht leveren en je prestatievermogen gaat achteruit. Ook heeft fysieke vermoeidheid impact op je brein en je cognitieve prestaties. Wanneer je door fysieke inspanning uitgeput raakt, raakt ook je brein uitgeput. Alles voelt zwaarder en je vechtlust neemt af. Je bent minder in staat diep te gaan, je reactiesnelheid, kracht en uithoudingsvermogen nemen af. Ook bij een tekort aan brandstoffen, vitamines of mineralen kun je fysieke vermoeidheid ervaren.

Oorzaken fysieke vermoeidheid

Mogelijke oorzaken van fysieke vermoeidheid kunnen zijn:

• Fysieke inspanning
• Tekort aan bepaalde voedingstoffen
• Stress
• Slaaptekort: te weinig of niet kunnen slapen

Fysieke vermoeidheid oplossen

Het antwoord is heel simpel: rusten en/of slapen. Zo zorg je ervoor dat je lichaam uitrust en je minder moe bent als je gaat slapen. Je lijf heeft immers slaap en rust nodig. Op tijd naar bed, een paar keer uitslapen, een powernap tussendoor of andere gewoontes doen al wonderen. Toch negeren we de fysieke vermoeidheid vaak maar al te graag. Mentaal kunnen we onszelf tot het uiterste motiveren om door te blijven gaan, dit en dat nog even af te ronden of die marathon uit te lopen. Totdat het écht niet meer gaat en dan stort je in. Vervelende consequenties liggen op de loer als een burn-out of blessures. Bij fysieke vermoeidheid is het een valkuil dat je veel te lang je lichaam negeert. Dus als je moe bent: probeer eens een aantal nachten achter elkaar minimaal 8 uur te slapen en/of bedenk een slaapritueel. Ook helpt het om voldoende gezonde voedingsstoffen binnen te krijgen. Dan is je brein weer fris en jij weer fruitig!

Emotionele vermoeidheid

Heb jij ook wel eens zo’n dag waarop je liever niet je bed uit wil komen, futloos bent of helemáál geen zin hebt om aangenaam gezelschap te zijn? Da’s niet erg: morgen is er weer een dag. Maar als deze dagen elkaar blijven opvolgen, raak je emotioneel oververmoeid en zit je erdoor. Emotionele uitputting ontstaat wanneer je niet langer in staat bent om je dagelijkse leven te leiden. De vermoeidheid is dan zo groot dat je niet meer kunt functioneren. Deze vermoeidheid is het resultaat van een te hoge druk. Of jezelf niet genoeg tijd te gunnen om te herstellen tussen de uitdagingen waar je iedere dag mee kampt. Wanneer je dag en nacht actief bent, word je uiteindelijk te moe om te slapen. Dus: gun jezelf de tijd om je energieniveau tussendoor op te laden!

Deze symptomen kunnen erop wijzen dat je emotioneel uitgeput bent:

• Een constant uitgeput gevoel
• Je kunt niet slapen
• Je bent snel geïrriteerd
• Je kunt niet goed meer nadenken
• Gebrek aan motivatie
• Verdoofde stemming
• Gevoel van overbelasting zonder de kracht om verder te gaan
• Buikpijn of last van je darmen
• Sociale activiteiten voelen als een verplichting
• Je bent een emotionele rollercoaster
• Je bent vaak ziek

Oorzaken emotionele vermoeidheid

Emotionele uitputting kan verschillende oorzaken hebben:

• Werkdruk
• Dunne scheidingslijn tussen werk en privé
• Spanningen op de werkvloer
• Weinig steun van de mensen rondom je
• Jezelf geen momenten gunnen om stoom af te blazen
• Je eigen grenzen niet bewaken
• Perfectionisme

Tips bij emotionele vermoeidheid

Om emotionele uitputting te verminderen kun je zelf voor verandering zorgen in jouw leven of routine. Hierdoor kun jij de symptomen onder controle houden en een eventuele burn-out of depressie voorkomen. Wij helpen je graag met onderstaande tips, want iedereen verdient het om zich goed in zijn/haar vel te voelen:

• Onderzoek de oorzaken van stress

Ervaar je veel stress op je werk? Ga praten met je leidinggevende. Of heb je juist veel stress thuis? Bekijk wat je aan jouw thuissituatie kan veranderen.

• Eet gezond

Vaak grijpen mensen naar ongezonde snacks of kant-en-klare maaltijden wanneer ze gestrest zijn of niet veel tijd hebben. Probeer de switch te maken naar gezond eten. Hieruit haal je meer vitamines en mineralen die een positief effect hebben op ons lichaam en functioneren.

• Sport en/of beweeg regelmatig

Tijdens het sporten kun je je gedachten verzetten en je hoofd even leegmaken. 30 minuten per dag is al voldoende, ook al is het maar een lange wandeling.

• Slaap voldoende

Als je slaapt komen zowel je lichaam als je hersenen tot rust. Je lijf en je brein krijgen de gelegenheid zich te herstellen. Niet kunnen slapen resulteert in te weinig slaap, met als gevolg een grote kans op uitputting.

• Doe aan mindfulness of yoga

Te moe om te slapen? Neem een moment voor jezelf. Mindfulness vermindert stress en zorgt ervoor dat je meer grip krijgt op jouw emoties. Het helpt je om meer in het hier en nu te leven. Ook yoga is een aanrader bij extreme vermoeidheid. Yoga heeft invloed op verschillende systemen binnen je lichaam.