Ben jij een ochtendmens of avondmens?

Genetisch bepaald én aangeleerd

Je biologische klok is deels genetisch bepaald, deels aangeleerd en gebaseerd op voorkeur. Naast opvoeding spelen de gezinssituatie en/of het werkritme een rol. Zo gaat vroeg opstaan iemand met een ochtendbaan of kleine kinderen in de regel gemakkelijker af, zeker naar verloop van tijd. Is het je nog niet 1-2-3 duidelijk hoe het met jouw inwendige klok gesteld is? Bedenk eens hoe je biologische klok op vakantie is, als je niet gebonden bent aan werktijden. Als je alleen bent, zonder kinderen die je wakker maken. In de huidige maatschappij, waarin we met kunstlicht, kunstmatige voeding en nachtdiensten te maken hebben, wordt ons dag- en nachtritme zodanig gestuurd dat we vaak niet meer weten wat onze natuurlijke voorkeuren zijn. Een weekje in de natuur doet wonderen. Je zult zien dat je klok in no time gelijkloopt met het daglicht. Nu kunnen wij persoonlijk nog leven met 21.30 uur, maar naar bed gaan om half 5 ’s middags in de winter? Nee bedankt. We zullen dus moeten dealen met een beetje kunstmatig ritme.

Wat zegt ons ritme over ons?

Wetenschappelijke onderzoeken hebben uitgewezen dat:

1. Avondmensen angstiger zijn en ochtendmensen gelukkiger

Mensen die later gaan slapen, hebben meer stress. Ochtendmensen zijn over het algemeen tevredener en relaxter.

2. Ochtendmensen perfectionisten zijn

Avondmensen hebben juist eerder de neiging dingen af te raffelen.

3. Ochtendmensen volhardend zijn

Ze hebben minder last van frustraties en obstakels dan avondmensen.

4. Avondmensen extravaganter en impulsiever zijn

Ze hebben, meer dan de vroege vogels, behoefte aan spanningen sensatie.

5. Avondmensen ongezonder zijn dan ochtendmensen

Ze kampen met vermoeidheid doordat veel werkgevers verwachten dat je ’s morgens op tijd op de zaak bent. Gangbare werktijden passen nu eenmaal beter bij ochtendmensen. Laatmakers kampen vaker met overgewicht, depressie, schizofrenie en roken, drinken en eten meer. Dit laatste komt o.a. doordat het hormoon leptine, dat zorgt voor afname van het hongergevoel, bij avondmensen tot later op de dag lage waarden kent. Hun hongergevoel neemt dus niet veel af.

6. Avondmensen slimmer zijn

Ochtendmensen scoren weliswaar beter op academische prestaties, avondmensen doen dit op intelligentie. Ochtendmensen zijn o.a. zo succesvol doordat de wereld meer is ingesteld op werktijden van negen tot vijf.

7. Avondmensen creatiever zijn

Ze zijn origineel en flexibel. Ze vinden makkelijker alternatieve en minder voor de hand liggende oplossingen dan ochtendmensen.

Tip voor ochtend- en avondmensen: pas je werktijden aan

Ben je helemaal tevreden met je ritme en heb je een levensstijl gevonden die hierop aansluit? Gefeliciteerd. Is dit niet het geval, dan kun je misschien overwegen je werk en werktijden aan te passen. Zo is bewezen dat ochtendmensen beter niet in ploegendienst kunnen werken en dat zij eerder uitvallen dan avondmensen. Werken van negen tot vijf kan weer een probleem zijn voor uitgesproken avondmensen. Gelukkig zijn begrippen als thuiswerken en flexwerken aardig ingeburgerd en kunnen we dankzij e-mail en internet overal en altijd werken. Plan die vergadering op kantoor dus gewoon wat later op de dag en begin de dag op een ander tijdstip dan je collega’s als dat beter bij je past!

Veranderen in een ochtendmens?

Ben je van plan te solliciteren op een baan waarbij je om 7 uur paraat moet zijn? Wil je jouw ritme laten aansluiten op dat van je partner? Er kunnen allerlei redenen zijn waarom je meer een ochtendmens in plaats van een avondmens wil zijn. Bezint echter eer ge aan de verandering begint! Volgens hoogleraar chronobiologie en gezondheid Bert van der Horst hou je hiermee namelijk vooral je lichaam voor de gek, aangezien de snelheid van het tikken van jouw klok deels genetisch bepaald is. Wil je het toch proberen? Vermijd licht in de avond dan zoveel mogelijk. Ga niet sporten laat op de avond en neem verder zo min mogelijk koffie, cola en chocola. Cafeïne verlengt je dag en dat wil je juist niet. Het schijnt dat één dubbele espresso je biologische dag maar liefst 40 minuten langer maakt!